ผลิตก้อนเชื้อเห็ด

อุปกรณ์การทำอาหารวุ้น

        จากภาพนี้เป็นอุปกรณ์ สำหรับเพาะเห็ด ซึ่งจะเป็นขั้นตอนในการเตรียมอาหารวุ้นเพื่อที่จะใช้สำหรับเพาะเชื้อเห็ด โดยขั้นตอนการทำวุ้นไม่ได้ยุ่งยากอะไรครับ แต่สำหรับการนึ่งฆ่าเชื้อนั้นมีความจำเป็นมาก ซึ้งต้องใช้หม้อนึ่งแรงดัน 

         การนึ่งฆ่าเชื้อและมีกระบวนการเขี่ยเชื้อจากดอกเห็ดนั้นต้องสะอาดไม่ปนเปื้อน เห็ดจึงจะสามารถเพาะเชื้อได้ ซึ่งขั้นตอนนี้ไม่เหมาะสำหรับผู้เริ่มต้นครับ แต่สามารถเรียนรู้ไว้ได้ครับ โดยปรับเปลี่ยนมาใช้อุปกรณ์แบบบ้านๆ ได้ เช่นซึ้งนึ่งทั่วไป แต่โอกาสในที่เชื้อเห็ดจะเดินได้อย่างสมบูรณ์ก็จะอาจจะไม่ดีเท่าการใช้หม้อนึ่งแรงดัน

อาหารวุ้นและเมล็ดพืช

ภาพทางด้านขวาเป็นส่วนการเตรียมอาหารวุ้นและเมล็ดข้าว

เหตุผลที่ต้องใช้อาหารวุ้นและเมล็ดพืชเข้ามาใช้ในการเพาะเห็ดนั้นก็เพื่อที่จะขยายปริมาณเชื้อเห็ดออกไปให้มากขึ้นครับเป็นการกระจายการติดเชื้อ

อุปกรณ์สำหรับการเขี่ยเชื้อเพื่อเพาะเชื้อเห็ด จะประกอบด้วยชุดมีดและเหล็กปลายแหลม เราใช้อุปกรณ์เหล่านี้ช่วยตัดเนื้อเยื่อจากดอกเห็ดมาใส่ในอาหารวุ้นและต่อเชื้อจากวุ้นลงเมล็ดพืช

ขี้เลื่อยเป็นวัสดุหลัก

     ขี้เลื่อยนิยมนำมาใช้ในการเพาะเห็ดถุง ส่วนใหญ่มักจะใช้ขี้เลื่อยจากไม้ยางพาราและต้องไม่ปนเปื้อนน้ำยาต่างๆ  การหาซื้อขี้เลื่อยมักจะต้องสั่งซื้อกันเป็นคันรถ ส่งมาจากทางใต้และต้องเป็นขี้เลื่อยที่ไว้ใจได้ไม่เป็นขี้เลื่อยผสม  ขี้เลื่อยเมื่อมาส่งแล้ว ต้องมีการพักทิ้งไว้ 7-10วัน(สีเหลืองเริ่มเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดง) จากข้อมูลที่ผมได้ศึกษาขี้เลื่อยก็มีหมดอายุนะครับ สำหรับผมเองได้เคยทดลองใช้ขี้เลื่อยจากไม้เบญจพรรณมาทำก้อนเชื้อเห็ด ก็สามารถทำได้เหมือนกัน แต่ผมนำมาร่อนเอาเศษไม้ใหญ่ออกก่อน(ผมทิ้งขี้เลื่อยไว้นานเกิน 6 เดือน

ส่วนผสมชุดอาหารเห็ด

วัสดุที่นำมาผสมกับขี้เลื่อยเพื่อให้เป็นอาหารของเชื้อเห็ด ก็จะมีส่วนประกอบสำคัญคือสารจำพวกแป้งและน้ำตาล และในแต่ละฟาร์มเห็ดก็มีปรับแต่งส่วนผสมที่แตกต่างกันออกไป 

         ภาพเมล็ดหัวเชื้อเห็ดที่เดินเต็มขวด โดยเราจะนำหัวเชื้อมาหยอดใส่ก้อนที่เราได้เตรียมไว้ ขั้นตอนการผลิตเมล็ดหัวเชื้อนั้นง่ายมากครับแต่ต้องสะอาดและไม่ปนเปื้อนเชื้ออื่นๆ เราสามารถหาซื้อได้ทั่วไปโดยไม่ต้องเพาะเองซึ่งจะสะดวกกว่าครับ

 คอถุงก้อนเชื้อและฝาปิดก้อนเชื้อ ใชเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการผลิตก้อนเชื้อเห็ด ซึ่งเราสามารถหาซื้ออุปกรณ์นี้ได้ตามฟาร์มเห็ด ขายเป็นถุงโดยหนึ่งถุงจะมีประมาณ 1000 อัน อุปกรณ์นี้สามารถนำกลับมาใช้ได้ใหม่เพื่อประหยัดต้นทุนครับ
ในจุกนั้น เราใช้ขี้ด้ายมาใส่ลงไปเพื่อกันแมลงเข้ามาในก้อนเชื้อ คอและจุกนี้จะนึ่งฆ่าเชื้อพร้อมกับก้อนเห็ดที่เราทำขึ้น

       การผลิตก้อนเชื้อเห็ด เป็นขั้นตอนที่ไม่ยากครับ แต่เราทำก้อนกันแบบลูกทุ่ง ไม่ได้ใช้เครื่องผสมขี้เลื่อย โดยใช้อุปกรณ์ที่มี เช่น ถังผสมปูน หรือใช้การเดินลุย จะทำวิธีไหนก็ได้ครับ เราต้องการให้ขี้เลื่อยผสมกับสูตรอาหารเห็ดจนเข้ากันและผสมน้ำให้ขี้เลื่อยมีความชื้น เมื่อบีบดูแล้วจับกันเป็นก้อนได้ แต่สำหรับผมแล้วบีบแล้วต้องไม่เป็นน้ำนะครับ ถ้าน้ำมากไปสังเกตเห็นว่าเชื้อเห็ดจะเดินผ่านตรงที่เป็นน้ำไม่ได้และจะเน่าเสียครับ

              

อัดก้อนเชื้อด้วยมือ

 ขั้นตอนการทุบก้อนเห็ด เมื่อเราผสมขี้เลื่อยกับส่วนอาหารเห็ดเรียบร้อยแล้ว ก็นำขี้เลื่อยมาใส่ลงถุงและทำการอัดก้อนด้วยมือ ทุบก้อนให้แน่น ( ต้องระวังถุงพลาสติกแตกด้วยนะครับ หากทุบแรงเกินไป) เมื่อก้อนแน่นดีแล้ว น้ำคอขวดและจุก มาปิดที่ด้านบนของถุง ในขั้นตอนนี้ มีเครื่องมือสำหรับอัดก้อนด้วยครับ แต่การเริ่มต้นก็ใช้การอัดด้วยมือกันก่อนครับ

อุปกรณ์ถัง 200 ลิตร เตรียมพร้อมสำหรับการนึ่งก้อนที่เราอัดเรียบร้อยแล้ว เชื้อเพลิงในการนึ่งเป็นแก๊สครับและมีตะแกรงวางที่ก้นถังสูงจากพื้นถัง 10 เซนติเมตร ใช้วางก้อนเรียงก้อนเชื้อเห็ดที่อัดก้อนเรียบร้อยแล้ว 

เรียงก้อนเห็ดใส่ถัง 200 ลิตร ผมใส่พอดีกับปากถังครับ หากต้องการใส่ให้สูงขึ้นไปต้องนำไม้มาค้ำไว้ และนำก้อนเชื้อมาใส่ในหลอดตะแกรงก็จะเพิ่มปริมาณก้อนเชื้อในการนึ่งได้ครับ ก้อนที่ทำเป็นก้อนสั้นขนาดน้ำหนักประมาณ 6 ขีดครับ

การเปิดดอกเพื่อเก็บดอกเห็ดจำหน่าย เมื่อก้อนเชื้อเห็ดที่เราหยอดเชื้อไว้มีเชื้อเห็ดเดินเต็มก้อนและมีสีขาวชัดเจน ก็สามารถดึงจุกหรือสำลีที่ปิดปากก้อนออก ประมาณ 3-4 วันก็จะเกิดดอกเห็ดเล็กงอกออกมา ในส่วนที่เป็นเมล็ดข้าวฟ่างนั้นจะขูดออกหรือไม่นั้น ได้ทั้งสองอย่างครับ ต้องลองทดลองดูครับว่าชอบแบบไหน สำหรับตัวผมนั้นมักจะขูดเมล็ดออก ซึ่งดอกเห็ดจะออกมาสวยครับ

หากเราไม่เปิดดอก จะทำให้ดอกเห็ดที่งอกแล้ว ติดอยู่บริเวณคอขวดไม่สามารถยื่นดอกออกจากก้อนเชื้อ

ขูดข้าวฟ่างออก

เมื่อเปิดดอก ผมจะแนะนำว่าให้ขูดเมล็ดข้างฟ่างออกตามรูป

เห็ดจะออกดอกเป็นตุ่ม เล็กๆ มองเห็นเป็นจุดสีขาว อยู่ด้านใน

  เห็ดจะโตขึ้น ดอกเห็ดมีขนาดใหญ่ขึ้น

   

         เห็ดออกดอกมาสวย พร้อมให้เราเก็บมาบริโภคแล้วครับหรือจะขายส่งขายปลีกที่ตลาด ซึ่งเห็ดที่ออกมาแรกๆ นั้นจะสวยงามและอร่อย